تحول دیجیتال (Digital Transformation)، تغییر بنیادین کسب و کار، فعالیت‌ها، فرآیندها و مدل‌های سازمانی در راستای استفاده از فرصت‌های دنیای تکنولوژی است. در حالی که از اصطلاح تحول دیجیتال بیشتر در مفاهیم کسب و کار استفاده می‌شود، نمی‌توان تاثیر آن‌را بر مابقی بخش‌ها مانند سازمان‌های دولتی و محیط زیستی فراموش کرد. تمامی کسب و کارها و سازمان‌ها در تلاش هستند تا با استفاده از تکنولوژیهای موجود یا نوظهور، پاسخ‌های جدید و بهتری برای مسائل خود پیدا کنند.
در برخی کشورها مانند ژاپن، تحول دیجیتال تمام بخش‌های زندگی را تحت تاثیر قرار داده است. ژاپن در نظر دارد با استفاده از طرح جامعه 5?0 (Society 5.0)، که بسیار وسیع‌تر از طرح صنعت 4?0 (Industry 4.0) است، زیرساخت‌های فرهنگی کشور را نیز متحول کند. تحول دیجیتال سفری با چندین هدف در هم تنیده است و در انتهای این سفر می‌خواهیم به بهبود مستمر در فرآیندها، بخش‌ها و اکوسیستم‌های کسب و کار دست پیدا کنیم.
البته که در این بین عنصر انسانی بسیار کلیدی است؛ مخصوصا در بخش‌های همکاری و فرهنگ. شواهد نشان می‌دهد که انسان‌ها «دیجیتال» را برای همه چیز نمی‌خواهند و روابط انسانی برایشان با ارزش است. اما حتی در بخش‌های غیردیجیتال، تحول دیجیتال نقش به‌سزایی در قالب افزایش کارایی و بهره‌وری ایفا می‌کند.
هدف استراتژی تحول دیجیتال ایجاد امکان استفاده بهینه، سریع و خلاقانه از فرصت‌ها و امکانات تکنولوژیهای جدید و تاثیرات آن‌ها در آینده است. یک مسیر تحول دیجیتال نیازمند نقشه راه دقیق و کامل با درنظر گرفتن تمامی ذی‌نفعان است. البته دقت داشته باشید که در این نقشه راه، اهداف ممکن است با توجه به تغییرات مستمر استانداردهای تحول دیجیتال و نوآوری دیجیتال نیاز به بازبینی داشته باشند. تکنولوژیهای دیجیتال و نحوه استفاده از آن‌ها در زندگی، کار و جامعه، همیشه باعث تغییرات در کسب و کارها بوده‌اند و خواهند بود. نکته قابل توجه این است که سرعت این اتفاق در حال رشد سریع است و شتاب آن بیشتر از تغییرات سازمانی است.
شاید کلمه «تحول دیجیتال» به درستی بیان‌گر حقایقی که پوشش می‌دهد نباشد. برخی ترجیح می‌دهند از کلمه جایگزین «تحول دیجیتال کسب و کار» که بیشتر با جنبه کسب و کاری هم راستا است استفاده کنند. در واقع تحول دیجیتال یک مفهوم کلی است که محدود به کسب و کار نمی‌شود و شامل انواع تغییرات در حوزه‌هایی مانند دولت، جامعه و قوانین است. تکاملات تکنولوژی از جمله رایانش ابری، کلان داده و هوش مصنوعی در سه دسته زیر قرار می‌گیرند:
- فعال کننده تحول دیجیتال
- دلیل نیاز به تحول دیجیتال (به این دلیل که بر رفتار مشتری تاثیر می‌گذارند و یا کل صنعت را تحت تاثیر قرار می‌دهند)
- شتاب دهنده نوآوری و یا تحول
باید توجه داشت که تکنولوژی تنها بخشی از معادله است و همانطور که قبلا هم ذکر شد تحول دیجیتال مفهومی کلی‌نگر است.
کتاب نقشه راه تحول دیجیتال برای سازمان‌هایی که قبل از فضای مجازی و یا حتی اینترنت به وجود آمده‌اند، راهنمایی است برای رسیدن به بازاریابی آنلاین رقابتی و رشد در دنیای دیجیتال. کتاب به خواننده‌ها کمک می‌کند تا با مفهوم پلتفرم آشنا شوند و نحوه تدوین استراتژی آنلاین را یاد بگیرند. این روزها بسیاری از کتاب‌های کسب و کار تمرکزشان بر روی استارت آپ‌ها است. استارت آپ‌هایی که از طرفی محصولات نوین دیجیتالی ارائه می‌دهند و از طرفی به راحتی در دنیای دیجیتال کسب درآمد می‌کنند. اما عاقبت کسب و کارهای قدیمی‌تر و جاافتاده‌تر چه می‌شود؟
در بسیاری از گفتگوها وقتی از برنده رقابت بلاک‌باستر و نتفلیکس صحبت می‌شود، همه بر روی موفقیت چشمگیر نتفلیکس تمرکز می‌کنند. نکته مهمی که معمولا جا می‌ماند این است که بلاک‌باستر چه کاری می‌توانست انجام دهد تا این اتفاق برایش نیفتد؟
کتاب آقای دیوید راجرز برای این نوع کسب و کارها است. کسب و کارهای جا‌افتاده که باید برای نوآوری و رشد از ابزارهای دیجیتال استفاده کنند تا از بین نروند. با آگاه شدن نسبت به فضای دیجیتال، این کسب و کارها می‌توانند به نوآوری‌هایی با طول عمر بلند امیدوار باشند. در واقع دیوید راجرز می‌خواهد بگوید کسب و کارهایی که در دسته استارت آپ قرار نمی‌گیرند باید فرضیات خود را درباره پلتفرم، رقبا، نوآوری و مشتریانشان بازبینی کنند. اکنون قوانین بازی تغییر کرده است. دیگر نباید مانند سال‌های پیش به دنبال ساختن یک پلتفرم غیرقابل دست‌یابی باشید. بلکه باید به دنبال یافتن راه‌های ارتباطی با رقبا و مشتریان در صنایع مختلف باشید.
نویسنده به جای ارائه راه‌کارهای دم‌دستی مانند راه‌انداختن صفحه اینستاگرام و منتظر نتیجه ماندن، تمرکز بر دید تحلیلی دارد. او سعی می‌کند شما را برای بازبینی و دست‌یابی به استراتژی بازاریابی مناسب، به فکر وادارد تا با استفاده از روش‌های متفاوت، مزیت رقابتی سازمان خود را افزایش دهید. هدف نقشه‌راه تحول دیجیتال این نیست که به شما یاد بدهد چگونه فالوورهای جدید در توییتر جذب کنید، بلکه تمرکز کتاب بر این است که علاوه بر توییتر، کسب و کار شما به چه چیز دیگری برای اثبات کردن خود نیاز دارد.
دیوید راجرز، رئیس دانشکده دیجیتال مارکتینگ و استراتژی کسب و کار دیجیتال مدرسه کسب وکار کلمبیا و بنیان‌گذار کنفرانس BRITE(Brands، Innovation and Technology) است. او تجربه مشاوره Google، GE و Toyota را در حوزه استراتژی دیجیتال در کارنامه خود دارد. راجرز در این کتاب بیان می‌کند تحول دیجیتال در مورد تکنولوژی نیست؛ بلکه در مورد به‌روز کردن تفکر استراتژیک است. او با استفاده از مثال‌های واقعی شامل GE، British Airlines، New York Times و غیره بیان می‌کند چطور نیروهای دیجیتال، پنج دامنه‌ی کلیدی استراتژی را تغییر شکل می‌دهند. این پنج حوزه، چشم‌انداز تحول دیجیتال را برای کسب و کار امروزی توصیف می‌کنند:
- مشتریان
- رقابت
- داده‌ها
- نوآوری
- ارزش
همچنین نه ابزار برای تحول دیجیتال معرفی می‌شود که می‌توان آن‌ها را به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:
- ابزارهای ایده‌پردازی استراتژیک
- نقشه‌های استراتژیک
- ابزارهای تصمیم‌گیری استراتژیک
- ابزارهای برنامه‌ریزی استراتژیک
یکی از نقاط ضعف نسخه فارسی کتاب این است که در کنار پانویس‌های خوب و شماره‌گذاری آن‌ها، شماره پانویس‌های نسخه اصلی از کتاب حذف نشده است. در نتیجه دو شماره‌گذاری برای پانویس در کتاب موجود است؛ یکی فارسی که به پانویس ختم می‌شود و یکی لاتین که به جایی ختم نمی‌شود. کتاب البته تعدادی غلط دیکته‌ای نیز دارد. برای مثال «محتول» به جای «متحول» و «افزایش می‌کنند» به جای «افزایش می‌دهند». با توجه به اینکه چاپ اول کتاب است، امیدواریم در چاپ‌های بعدی مشکلات مذکور برطرف شود.
در انتها باید گفت به جای اینکه کسب و کارها وفق دادن خود با عصر دیجیتال را به تاخیر بیندازند تا تحول دیجیتال به موضوع مرگ یا زندگی تبدیل شود، لازم است بر جذب فرصت‌های در حال ظهور و حذف منابع رو به زوال تمرکز کنند و مسیر تغییر را شکل دهند.
منبع : سایت معرفی و نقد کتاب وینش
