شاید عنوان جامعه 5?0 قدری دور از ذهن باشد. اما نگران نباشید. کسانی که ادبیات این روزهای حوزه‌ی مدیریت و اقتصاد را دنبال می‌کنند با عنوان و مفهوم انقلاب صنعتی چهارم و اقتصاد دیجیتال آشنا هستند. اگر شما هم چیزهایی درباره این مفاهیم خوانده یا شنیده‌اید، پس جامعه 5?0  را به‌عنوان بیان ژاپنی انقلاب صنعتی چهارم در نظر بگیرید.

دولت ژاپن در سال 2016 طرحی را معرفی کرد که هدف آن استفاده و توسعه‌ی فناوری‌های صنعت 4 برای بازآفرینی جامعه، حل مسائل، معضلات اجتماعی و همچنین ایجاد برابری در بهره‌گیری از منابع و درآمدهای ملی برای همه‌ی طبقات اجتماعی است. این طرح که با نام جامعه 5?0 یا Society 5.0 به جهان معرفی شد، به دنبال آن است که همه‌ی بازیگران اجتماعی، از دولت گرفته تا دانشگاه و کارآفرینان و درنهایت عموم مردم را برای تحقق والاترین هدف آن بسیج کند که آن‌هم چیزی نیست جز رفاه عمومی ضمن حفظ اهداف توسعه‌ی اقتصادی ژاپن.

برای ورود به موضوع بهتر است ببینیم جامعه 5?0 چیست و چگونه تعریف می‌شود. در کتاب آمده که: جامعه 5?0 را می‌توان «جامعه اطلاعات محور» تعریف کرد؛ جامعه‌ای که در آن، فضای فیزیکی و فضای سایبر به‌شدت با یکدیگر ادغام و یکپارچه‌شده‌اند. جامعه 5?0 پس از جامعه‌ی گردآورنده-شکارچی، جامعه‌ی کشاورزی، جامعه‌ی صنعتی و جامعه‌ی اطلاعاتی ظهور کرد. این جامعه بر انسان‌ها متمرکز است. البته عدد 5?0 به نوع جدیدی از جامعه اشاره دارد که جایگاه مهمی برای نوآوری‌های علمی و فناورانه قائل است و هدفش حل‌وفصل مشکلات اجتماعی و هم‌زمان، تضمین توسعه اقتصادی است. بسیاری از عوامل تشکیل‌دهنده این جامعه از جوامع پیشین وام گرفته‌شده‌اند؛ هرچند این رویکرد با رویکرد طرفداران جوامع افول یافته‌ی پیشین تضاد دارد.

حالا بد نیست به انقلاب صنعتی چهارم (اقتصاد دیجیتال) هم نگاهی داشته باشیم. سه مؤلفه‌ی اصلی مفهوم اقتصاد دیجیتالی را می‌توان چنین فهرست کرد: زیرساخت‌های کسب‌وکار الکترونیکی، کسب‌وکار الکترونیکی (نحوه‌ی انجام هر کسب‌وکار) و تجارت الکترونیکی.

پس از توسعه  ابزارهای دیجیتالی و فراگیر شدن آثار انقلاب دیجیتالی، موج دیگری آغاز شد که آن را کلاوس شواب انقلاب صنعتی چهارم نامید. او برخی از روندهایی را که موجب شکل‌گیری و توسعه این انقلاب شده است را به شرح زیر فهرست می‌کند: ارزان شدن و فراگیر شدن تلفن همراه؛ توسعه و کاربرد انواع حسگر و سسنور؛ هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی. شواب توضیح می‌دهد که اگرچه در ظاهر بسیاری از این دستاوردها و روندها از قبل وجود داشتند، اما ظهور و بروز سه ویژگی باعث شد که اقتصاد دیجیتال متولد شود و رشد کند:

• سرعت پیشرفت و عرضه محصولات و اختراعات جدید ناگهان سیری صعودی پیدا کرد.
• دسترسی به تکنولوژی از یک حوزه‌ی جغرافیایی یا یک طبقه‌ی اجتماعی خاص فراتر رفت.
• تکنولوژی، به‌جای اینکه مانند گذشته، ابزاری در خدمت سیستم‌ها باشد، خود خالق سیستم‌های جدیدی شد.

حالا و بعدازاین مقدمه، درمی‌یابیم که در این کتاب از برنامه‌های توسعه اقتصادی بر اساس آینده صنعت و فناوری سخن گفته‌شده است.

کتاب با فصل جامعه 5?0: منطق و ساخت شروع می‌شود و در آن به مصالح اولیه‌ی ساخت چنین جامعه‌ای پرداخته می‌شود. سپس به سیاست‌ها، هسته‌ی مرکزی و ورود مفهوم جدید به شهر ادامه پیدا می‌کند. در ادامه نیز به نقش فناوری اطلاعات،‌ پیامدها، نوآوری و درنهایت چالش‌ها پرداخته می‌شود.

یکی از ویژگی‌های کتاب، علاقه به کاربرد مفاهیم و واژگان تازه ساخته و یا ابداع آن‌هاست. به‌عنوان نمونه به‌غیراز جامعه 5?0 که خود واژه‌ای نوین است، به عناوینی مانند صنعت 4?0 و شهر 3?0 و تحرک 3?0 یا فناوری اطلاعات 2?0 نیز برمی‌خوریم.

در این نوشتار بیش از این قصد نداریم به محتوای کتاب ورود کنیم چون بدون شک خواننده‌ی علاقه‌مند خود با مطالعه‌ی کتاب، درک روشنی از مطالب خواهد یافت. اما بد نیست اشاره‌کنیم که چون در کتاب از نسل‌های مختلف انقلاب صنعتی و تأثیرات آن بر جوامع بشری سخن گفته می‌شود، خوانندگان را به مطالعه‌ی کتاب انسان خردمند نوشته یووال نوح هراری ارجاع می‌دهیم که به شکلی کاملاً غیرمنتظره به بررسی تاریخ این انقلاب‌ها بر سرنوشت بشر پرداخته و نگرشی کاملاً جدید را به خواننده عرضه می‌کند.

همچنین اگر مترجم محترم، ضمن ارج نهادن به ترجمه‌ی خوب و روان کتاب،‌ در مقدمه‌ای به بیان تقارب مفهوم جامعه 5?0 با انقلاب چهارم صنعتی می‌پرداخت هم کمک بیشتری به خواننده می‌کرد. ضمن آنکه لازم است این نقد را نیز به کتاب وارد داریم که شکل‌ها و طرح‌های داخل کتاب می‌توانست با وضوح و کیفیت خیلی بهتری چاپ شود.

سخن پایانی اینکه با توجه به وضعیت اقتصادی-اجتماعی-فرهنگی کشورمان، مطالعه‌ی چنین کتابی چقدر می‌تواند مفید باشد؟ مترجم در پاسخ به این پرسش در مقدمه آورده است که: «کشور ما به‌طور تاریخی دچار مسائل و مشکلاتی است که سال‌ها روی‌هم انباشت شده‌اند و راه‌حل‌های اندیشیده شده برای آن‌ها در عمل کار آیی چندانی نداشته است.

همچنین جامعه ایرانی در آینده‌ای نزدیک دچار مسائلی خواهد شد که پیش‌بینی آن‌ها چندان دشوار نیست. مشکل بیکاری، نابرابری‌های اقتصادی، آلودگی هوا، تحلیل منابع طبیعی، پیر شدن جمعیت، از دست رفتن سرمایه اجتماعی اعتماد و … ازجمله این مسائل هستند. تجربه جهانی حاکی از آن است که حل این مسائل نیاز به راه‌حل‌هایی همه‌جانبه با بهره‌گیری از ظرفیت‌هایی دارد که فناوری‌های نو در اختیار جوامع قرار می‌دهند. اینجاست که دولت‌ها و سایر نهادهای تصمیم‌ساز در کشور می‌بایست رویکرد خود را به حل مسائل تغییر دهند و به‌جای پراکنده‌کاری و جل جزیره‌ای مسائل، یک طرح ملی (نظیر جامعه 5?0) دراندازند که در آن، همه ظرفیت‌های ملی، از طبیعی گرفته تا انسانی و فناورانه در خدمت یک هدف بزرگ یعنی ایجاد جامعه بهتر به خدمت گرفته شود.

هدف مترجم معرفی این مفهوم و فناوری و الزامات آن به جامعه اجرایی و علمی کشور است تا پس از آشنایی با کمک سازمان‌های توسعه‌ای نظیر سازمان مدیریت صنعتی، این مفاهیم را در کشور پیاده‌سازی و اجرا کنند.»

منبع : vinesh.ir

ما هم امیدواریم که این کتاب با همین دیدگاه خوانده و به کار گرفته شود.